Οι τρεις ποιότητες της φύσης (Gunas)

Γράφει η
Οι τρεις ποιότητες της φύσης (Gunas)

Όπως τα doshas αποτελούν τις θεμελιώδεις ενέργειες του σώματος, έτσι και οι gunas, δηλαδή οι ποιότητες Σάττβα, Ράτζας και Τάμας, αποτελούν τις τρεις θεμελιώδεις ενέργειες του νου. Τα ψυχολογικά χαρακτηριστικά ενός ατόμου εξαρτώνται από τον συσχετισμό επικράτησης των τριών αυτών ποιοτήτων, ο οποίος είναι σε κάποιο βαθμό γενετικά προκαθορισμένος. Σε κατάσταση ισορροπίας, οι τρεις gunas βοηθούν στη διατήρηση ενός υγιούς νου, και κατά προέκταση ενός υγιούς σώματος. Η διατάραξη αυτής της ισορροπίας οδηγεί σε ποικίλους τύπους νοητικών και συναισθηματικών διαταραχών.

sattva guna

Η τριάδα των ποιοτήτων (Triguna) θα μπορούσε να αναλυθεί ως εξής:

Σάττβα: H σαττβική ποιότητα έχει τα χαρακτηριστικά της ελαφρότητας, της συνειδητότητας, της ευχαρίστησης, της θετικής ενέργειας και της πνευματικότητας. Μας προτρέπει στην καλοσύνη, την αλήθεια, την αγνότητα και τη γνώση, μέσω της διανοητικής ικανότητας για διάκριση και διαύγεια. Η ποιότητα αυτή είναι αγνή, δεν νοσεί και δεν μπορεί να διαταραχθεί με κανέναν τρόπο. Ενεργοποιεί τις αισθήσεις και είναι υπεύθυνη για την αντίληψη και τη γνώση.

Ράτζας: Είναι η πιο δραστήρια από τις τρεις ποιότητες και χαρακτηρίζεται από κίνηση και ευερεθιστότητα. Κάθε επιθυμία, προσδοκία, φιλοδοξία αλλά και αστάθεια του νου είναι αποτέλεσμα της ρατζασικής επίδρασης. Πρόκειται για μια ποιότητα-κίνητρο, η οποία μας παρακινεί να δραστηριοποιηθούμε και η οποία τροφοδοτεί ενεργειακά τα πάθη και τις επιδιώξεις μας.

Τάμας: Η ταμασική επίδραση χαρακτηρίζεται από βαρύτητα και αντίσταση. Προκαλεί διαταραχές στην αντίληψη και στις νοητικές δραστηριότητες γενικά. Οι αυταπάτες, η ψευδής γνώση, η απάθεια, η νωθρότητα, ο λήθαργος – είναι όλα ταμασικές εκδηλώσεις. Το τάμας αποτελεί μια υλιστική ποιότητα η οποία μας παρακινεί προς την απόκτηση υλικών αντικειμένων και την απόλαυση διαμέσου των αισθήσεων.

Με ποιόν τρόπο επηρεάζει την ανθρώπινη φύση η τριάδα των ποιοτήτων;

Η σύνθεση της τριάδας των ποιοτήτων επηρεάζει τα χαρακτηριστικά της σκέψης και της συμπεριφοράς μας. Μέσα από μια διαρκή αλληλεπίδραση υπερισχύει κάθε φορά μια ποιότητα, η οποία επισκιάζει τις άλλες δύο, και χρωματίζει έντονα τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας.

Η ανάμειξη των τριών ποιοτήτων, με τις διαφορετικές κάθε φορά αναλογίες τους, επηρεάζουν το σωματικό, συναισθηματικό και διανοητικό ποιόν κάθε υποκειμένου και παρέχουν μια διακριτή αίσθηση σε κάθε προσωπικότητα. Μερικές φορές προεξάρχει η σαττβική ποιότητα, άλλες πάλι η ρατζασική και ενίοτε η ταμασική. Η αντίληψη των πραγμάτων καθορίζεται κάθε φορά από τη γκούνα που επικρατεί, ενώ οι δύο ασθενέστερες παραμένουν τότε σε υποδεέστερη θέση.